Օրեր մթնեցնելով նույն ճահճի շրջանակներում

«ԸՍԵՆՑ ԷԼ ԱՊՐՈՒՄ ԵՆՔ»
Թվում էր` Սուրբ Ծննդյան տոներն ու ֆինանսական ճգնաժամը կշեղեն միջազգային հանրության ուշադրությունը Հարավային Կովկասից, ղարաբաղյան հիմնախնդրից: Բայց` չէ:
Ոնց երևում է, ոչ միայն «Ռուսաստանը երբեք չի նահանջի Կովկասից», այլև Արևմուտքն է նույն ուղղությամբ շարժվում, մանավանդ վերջին օրերին: Սակայն Կովկաս ասելիս` Արևմուտքի «շրթերը ճաքում են»` բացառապես Հայաստանի մասով:
«Նոն ստոպ» տարբերակով Արևմուտքն էմիսարների բավարար չափաքանակ է ուղարկում Հայաստան` «գալու, տեսնելու, հաղթելու»: ՈՒ վիճակն անչափ նման է Ռամբուեի հանդիպման նախօրյակին, և, այնուհանդերձ, այս անգամ «պրեսսինգն» աննախադեպ է` թե՛ քաղաքական, թե՛ տնտեսական առումներով:
ա) Չթվենք բոլոր էմիսարներին, բավարարվենք Համմարբերգին ճամփելով, Մարկ դը Բրիշամբոյին (դե համարյա` սամբոյին) դիմավորելով:
բ) Տնտեսական «պրեսսինգ»: «Հազարամյակների» կորպորացիան սառեցրեց հերթական տրանշը: Ի դեպ, «Հազարամյակն», իրեն բնորոշ նրբագեղությամբ, դա անում է, ինչպես մարտի մեկի դեպքերից հետո: Վերջինս այս անգամ գյուղական ճանապարհների ծրագիրը սառեցրել է մինչև 2009-ի մարտ: Ինչո՞ւ։ Այդ մասին` հետագա տողերում:
գ) ՀԲ-ն չտվեց կառավարության խնդրած մեկ միլիոնը: «Զացեպկաներ» հայտնվեցին նույնիսկ դոնորական օգնության ծրագրերում. նկատի ունենք մանուկների պատվաստման ծրագիրը, որով Հայաստանը հայտնվել է առաջին քառյակում և այնպիսի երկրների կողքին, որ չգիտես` խնդա՞ս, թե՞ լաս. Մոզամբիկ, Զիմբաբվե. այդ երկրները փողը վերցրել ու ոչ մի պատվաստում չեն իրականացրել:
դ) Քաղաքական ճնշումը դեռ նոր է սկսվում: Համմարբերգն իր մոնիտորինգային զեկույցում կասի` քաղբանտարկյալներ կան Հայաստանում: Չկասկածեք: Իսկ Բրայզայի նույնատիպ հայտարարությանը, ի տարբերություն ղարաբաղյան կարգավորմանն առնչվող հայտարարությունների, պետք է լուրջ վերաբերվել:
Ոչ թե, որ Բրայզան էլ «good guy» չէ, այլ որ` ԵՄ-ն, ԵԱՀԿ-ն, ԵԽԽՎ-ն հենց այս պահին խիստ համակարգված մոտեցումներով են առաջնորդվում` Հայաստան ասելիս. այս մասին` նույնպես ներքևում:
Եվ ընդհանրապես, պետք է Արևմուտքին շատ լուրջ վերաբերվել ոչ այն պատճառով, որ վերջինիս քունը չի տանում մեր երկրում չեղած ժողովրդավարության համար: Այլ որ` արևմտյան քաղտեխնոլոգիաները, ի տարբերություն ռուսականի, շատ ավելի հղկված ու դաժան են. բոլորս ենք հիշում Գուանտանամոյի բանտերը, որտեղ «մարդու հետ վարվելու» նոր մոդիֆիկացիաներ էին մշակվում: Իսկ Իրաքն ու նոր տարվա օրը կախաղան հանված նրա առաջնորդը դեռ մեր «աչքի առջև» են: Իսկ ինչ վերաբերում է ծերուկ Եվրոպայի հենց ժողովրդավար սրտում` անկախացված Կոսովոյում իրականացված տրանսպլանտացիոն վիրահատություններին (մարդու օրգանների բռնի վիրահատություն-վաճառք), նույնիսկ Հաագայի դատարանի նախկին նախագահ Կառլա Դել Պոնտեի գրքում եղած ահազանգերից հետո անգամ, փաստն ամենևին չհետաքրքրեց մարդու իրավունքներով անչափ շահագրգիռ, զարգացած, ուժեղ ժողովրդավար Եվրոպային:
Ինչո՞ւ ենք այս ամենը հիշում: Շատ պարզ. «նոն ստոպ» տարբերակով վերջին «պրեսսինգը» Հայաստանի վրա Արևմուտքն իրականացնում է մեկ նպատակով` Հայաստանից կորզել հնարավորը, ինչը չհաջողվեց անգամ Ռուսաստանին, և Կովկասից չնահանջել բացառապես Հայաստանի հաշվին:
Կհաջողի՞ Արևմուտքը, դեռ կանդրադառնանք, սակայն սխեման հետևյալն է. հասնել նրան, որ Հելսինկիում «տապալվածը» վերակենդանանա առաջիկայում` երկու երկրների նախագահների հանդիպման ժամանակ:
Նախ` հիշենք, որ «Իրավունքը de facto»-ն խիստ ստույգ տեղեկություն ուներ, որ նախնական գրաֆիկով դեկտեմբերի կեսերին Սերժ Սարգսյանը Վաշինգտոն կայցելի: Արտիստ Ամերիկան ունի ընդունված պրակտիկա. երբ երկրի նախագահն արդեն «կաղ բադիկ» է (կներեք, բայց ստացվեց, որ Բուշ Կրտսերն իսկապես և բառացիորեն է այդպիսին` նախորդ օրն իրաքցի լրագրողի` Բուշի վրա կոշիկ շպրտելու «հանգամանքով») և ուրեմն` «կաղ բադիկ» ամերիկյան նախագահներն իրենց երկիր են հրավիրում «հեռու, խեղճ ու կրակ» երկրների նախագահներին, ընդունում նրանց` ցույց տալով, որ կարևորում են վերջիններիս երկիրը, ձեռքի հետ էլ փորձում կոնդիցիայի հասցնել թե՛ նրանց, թե՛ սառեցված մի շարք հարցեր, մեր դեպքում, ասենք` ղարաբաղյան հիմնախնդիրը:
Այսպիսով, Սերժ Սարգսյանի այցը Վաշինգտոն, գոնե այս պահին, և, թերևս, մինչև ամանորյա տոների ավարտ, տեղի չի ունենա. տեղեկացրին համապատասխան աղբյուրները:
Ըստ ամենայնի, եթե միջազգային հանրությունն իր «պրեսսինգում» հաջողի (ինչը մենք, իհարկե, բացառում ենք), այդ այցը տեղի կունենա, ասենք` հետագայում: Առավել ստույգ, եթե բանը հասնի սկզբունքների շուրջ, այլ կերպ` «ռամոչնի» համաձայնագրի ստորագրմանը, ապա համակարգող երկրների նախագահները, թերևս, այդ փաստաթուղթը կստորագրեն Ամերիկայի սրտում: Հիշո՞ւմ եք, նման մի բան էլ Քի Վեստի շրջանակներում տեղի ունեցավ, և «քարտեզ» նայելու գնացած կովկասցի նախագահները մի քանի րոպեով մտան Բուշենց տուն` վերջինիս հետ վայելելու նույն օդը:
Իսկ այս մի «ռամոչնին» կստորագրվի (եթե) Ամերիկայում, որպեսզի ցուցանվի Ռուսաստանին, որ աշխարհը շարունակում է մնալ միաբևեռ, և որ բանակցային ճանապարհով Ռուսաստանն անկարող է որևէ հարց կարգավորել, և այն էլ` «չնահանջվող» Կովկասում:
Բայց և նրբագեղ Արևմուտքը լուրջ դաս ստացավ վերջերս Հելսինկիում, ինչպիսին որ ստացել էր Քի Վեստում, Ռամբուեում: Այն է` ամենակարևոր պահին Ռուսաստանն ատամներ է ցույց տալիս Արևմուտքին, հիմնականում` Հայաստանին համերաշխ ձևով հետ քաշելով:
Գիտենք, Հելսինկիում, ուր սպասվում էր համապատասխան հռչակագիր, որը, անշուշտ, պետք է մեկ քայլ առաջ լիներ, քան մայնդորֆյանն էր, Ռուսաստանը խափանեց: Իսկ դրանից առաջ էլ Հայաստանը հայտարարեց, թե որևէ հռչակագիր չի ստորագրվելու Հելսինկիում:
Այս և «հարակից» հանգամանքներով պետք է բացատրել արևմտյան աննախադեպ ճնշումը Հայաստանի վրա, չնայած որ Ադրբեջանը նույնպես պատրաստ չէ այս պահին որևէ սկզբունքային համաձայնագրի ստորագրման. Ադրբեջանը չի կարող միանշանակ կողմնորոշվել դեպ Արևմուտք, ավելին` թույլ տալ, որ իրականության վերածվի խոսակցությունը, թե Նաբուկոն անցնելու է Հայաստանով, որովհետև սա նշանակում է, որ Ռուսաստանը Կովկասը կորցնում է «դվա վ ադնոմ» տարբերակով: Ադրբեջանը դեռ չի մոռացել Կովկասում վրացական հնգօրյա բլիցկրիգը:
Սա է պատճառը, որ, ինչպես Նալբանդյանն է ասում, Ադրբեջանը մեկ քայլ առաջ, երկու քայլ հետ է անում: Ասել է` կրկին ու կրկին հանդես է գալիս ռազմաշունչ ռետորիկայով:
Այսինքն` նույնիսկ այսպիսի «առանձնակի դաժանությամբ» էմիսարների այցերը, այլևայլ ճնշումները դժվար հասնեն իրենց նպատակին:
Հիմա ինչ. կզրկվի՞ Հայաստանը ձայնի իրավունքից ԵԽԽՎ-ում: Ո՛չ: Կզրկվի՞ «Հազարամյակից»: Էլի` ոչ: Կազատի՞ քաղբանտարկյալներին Սերժ Սարգսյանը: Ոմանց, իհարկե, ոչ: Կքնի՞ հանգիստ մայր Եվրոպան` աչքերը հանդարտ փակելով Հայաստանում մարդու իրավունքների խախտումների վրա: Անշուշտ:
Բա հետո՞: Հետո էն, որ ֆինանսական ճգնաժամի մեջ ցնցվող աշխարհին հեչ պետք չեն Հարավային Կովկասում նոր ցնցում, նոր զարգացումներ. կթողնեն մեզ մոտ մի քիչ էլ վատանա, ու այդպես կմնա:
Արևմուտքի խնդիրն է` լուրջ ճնշել. հաջողեցի՞ն` օքեյ, չհաջողեցի՞ն` թույլ կտան Հայաստանը մնա Զիմբաբվեի, Մոզամբիկի և այլ «բիկերի» կողքին: Մեկ անգամ ևս ապացուցելով, որ խեղդվողների փրկությունը խեղդվողների ձեռքին է, իսկ մենք, որպես պետություն, որպես հանրություն, որպես էթնոս և, վերջապես, որպես իշխանություն, վաղուց անտի խառնել ենք օրվա պստիկ պահանջը` արժանապատիվ ապրելու ապագայի հետ, ու աչքներս հառած խալխի որոշումներին` «ըսենց էլ ապրում ենք», օրեր մթնեցնելով նույն ճահճի շրջանակներում:
Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ

Մեկնաբանություններ